به گزارش کاسپین, پرداختن به سنن و رسوم گذشتگان می تواند ریشه های فرهنگی و اجتماعی اقوام و ملت های مختلف این سرزمین پهناور را برای نسل حاضر بازگو کرده و خلق، خو و روحیات آنان را زنده کند.
احیای بازی های بومی و محلی نیز می‌تواند در شناساندن فرهنگ قدیم و اصیل مردم و همچنین پیوند نسل جدید با نیاکان بسیار مفید باشد و این در حالی است که ورزشهای بومی محلی در استان گیلان از سابقه چند صد ساله برخوردار است و مردم نیز از دیرباز در مراسم و جشنهای مختلف به این ورزشها می پرداختند.
حدود 140 بازی بومی محلی در گیلان شناسایی شده که از مهمترین این بازیها می‌توان به کشتی گیله مردی، لافند بازی، کلاه پران، شیرین دودو، عروس گولی، قیش بازی، ال‌کاوه ، مرغانه بازی ، ترنا، الختر، ماچلوس ، هفت سنگ، آهوچره ، آغوز بازی ، شیرین دودو (زو یا کبدی)، هپولیکا، و توپ‌پا اشاره کرد که لافند بازی به همراه کشتی گلیه مردی از معروف ترین و محبوب‌ترین بازیهای بومی محلی استان قلمداد می‌شوند.
از بازی های بومی محلی در استان گیلان، 18 بازی بومی محلی به ثبت ملی رسیده و تاکنون نیز چهار بازی بومی محلی گیلان شامل رشته زیبا و پرطرفدار کشتی گیله مردی در سال ۹۰ ، لافند بازی(لافن بازی) از بازی های بومی محلی محبوب گیلان در سال ۹۱ ، ال کاوه بازی و همچنین مرغانه بازی در سال ۹۸ به ثبت ملی رسیده اند.
همچنین آیین شکرگزاری گیله مردی و مراسم جشن خرمن نیز به ثبت ملی رسیده است که در این ۲ مراسم نیز، بازی های بومی محلی گیلان با استقبال خوب اقشار مختلف مردم اجرا می شود.
طی چند سال اخیر برنامه ها پخش و گزارشات مختلفی در خصوص کشتی گیله مردی ارایه شده اما لافندبازی بعنوان یکی از بازیهای بومی محلی و بخشی از فرهنگ مردم با وجود پیشینه و محبوبیت, مهجور مانده و نفرات انگشت شماری در این رشته فعالیت می کنند.
طی چند گزارش, به تاریخچه و چگونگی بازیهای بومی محلی معروف گیلان خواهیم پرداخت و از لافند بازی شروع می کنیم.
لافن بازی
لافن یا لافند بازی یکی از ورزشهای بومی محلی شناخته شده و معرف استان گیلان در سطح کشور می باشد که در اکثر جشنها این بازی به نمایش گذاشته می شود. لافن در زبان محلی به طناب اطلاق می شود و این رشته ورزشی بومی محلی به شکلهای مختلف در اقصی نقاط جهان به خصوص در سیرکها به نمایش در می آید.
لافن بازی با نامهای بندبازی، رسن بازی، داربازی، ریسمان بازی نیز به اجرا در می آید و در مورد برگزاری این رشته بومی محلی استان گیلان، واعظ کاشفی سابقه این رشته را به زمان حضرت نوح (ع) می رساند و می نویسد: اگر بپرسند کار رسن بازی از کی مانده، بگو از نوح پیغمبر که در وقتی که عالم را طوفان گرفته بود و آن حضرت با مومنان در کشتی بودند چون مژده نجات رسید، رسنی که در بادبان کشتی بود، حضرت نوح(ع) دست در آنجا زد و به میل کشتی برآمد تا ببیند که آب چه مقدار رفته و چه مقدار مانده و زمانی بر بالای رست درنک کرد و از این طرف به آن طرف حرکت فرمود.
در اشعار شاعران ایران نیز اشاره ای به بندبازی شده است و حاکی از آن دارد که رواج این بازی در دوره های مختلف می باشد.
سوزنی سمرقندی می گوید: کند همچو بازیگران گاه کشتن ـ کند همتش را همی بندبازی
نظامی شاعر بزرگ ایران می گوید: ولی باد از رسن پایت ربوده است ـ رسن بازی نمی دانی چه سود است
صائب نیز می گوید: دل تو تا رک خامی زآرزو دارد ـ چه عنکبوت تو را کار ریسمان بازی است
در رستم التواریخ ضمن شرح وقایع دوران سلطنت کریم خان زند اشاراتی به بندبازان در شهر شیراز در عروسی فرزند فخرالملوک کریم خان برنامه هایی داشته اند.
به هر حال در نمایش بندبازی هم می توان نشانی از عملیات مهارتی، نظامی گری و سایه هایی از دریانوردان کهن دید.
اما اکنون به خود لافن بازی می پردازیم که این رشته از دو نفر تشکیل شده و زمین بازی آن آزاد است و وسایل مورد نظر طناب و نقاره است. ترکیب گروههای بندبازی نیز از بندباز که به آن پهلوان نیز گفته می شود.
یالانچی یا شیطانک که وردست پهلوان است، سرناچی و دهل زن یا نقاره زن است تشکیل می شود.
بندباز در بالای طناب حرکات نمایشی انجام می دهد و یالانچی نیز در پایین با تقلید از بندباز، مردم را به خنده می آورد.
پوشاک و ابزارها در این نمایش سنتی جذاب که در مطالعه فرهنگ بومی مردم گیلان مشاهده می‌شود و نمایانگر عناصر بومی و روحیات مردمان این سرزمین است.
چهار تیر چوبی یا لولهٔ آهنی ۴ تیر یا لوله که هر کدام در حدود ۵ متر طول دارد و از چوب‌های جنگلی یا لوله آهن است نیز در این نمایش مورد استفاده قرار می‌گیرد.ابزار مورد استفاده در عملیات:
ابزاری با توجه به مهارت و بازی لافندباز مانند دوچرخه، صندلی، سینی، لحاف و تشک، شیشهٔ چراغ، بطری نوشابه و دیگ بزرگ نیز در این مراسم استفاده
می‌شود.
لافند (طناب):
طناب و ریسمان این بازی معمولا از جنس کنف است. مرحوم پرویز خودش که یکی از برجسته ترین ورزشکاران تاریخ این رشته بومی محلی محسوب می شد، از ترکیب کنف و ابریشم در بافت طناب استفاده می‌کرد.
این طناب بیست متر طول دارد و از دوازده رشته و چهارلایه سه رشته‌ای تابیده شده و وزن آن حدود ۳۰ کیلوگرم است.
لنگر (نوعی چوب بلند):
لنگر چوبی است که از دو نیمه ۳ متری تشکیل شده است و با یک بست فلزی به یکدیگر متصل می‌شود. لافند باز تعادل خود را بر روی طناب به وسیله آن حفظ می‌کند.
پوشاک پهلوان: این لباس سبک و چسبان است که بنا به سلیقهٔ بندبازان، تزئیناتی بر روی آن انجام شده است.
در گذشته پهلوانان برای جلوگیری از چشم زخم، دعاهایی بر بازوی خود می‌بستند. لباس یالانچی‌ها نیز شبیه لباس حاجی فیروز است.
کشتی گیله‌مردی با یالانچی: ابتدا یالانچی وارد میدان شده و عربده جویی می‌کند. پهلوان پس از او وارد میدان می‌شود و می‌خواهد بالای طناب برود.
یالانچی جلوی او را می‌گیرد و با حرکات خنده‌آور مانع این کار می‌شود. پهلوان با او کشتی گرفته و یالانچی را زمین می‌زند و بالای طناب می‌رود.
شعر خوانی: شعرخوانی نیز بخشی از این بازی است. پهلوان یا لافندباز بالای ریسمان قرار می‌گیرد و شعر می‌خواند و یالانچی از پهلوان تقلید کرده و شعرها را می‌خواند.
شروع بازی با نرمش پا و دو کام و دو شاخه زدن دو ضرب و سه ضرب است. که سابقهٔ آن در ایران به مرحوم پهلوان خودش برمی‌گردد و بهترین نوع بازی به عقیده پهلوانان همان دو کام و دو شاخه زدن است.
پهلوان از طناب پایین آمده و یالانچی را بر دوش گرفته و بالای طناب می‌برد. پهلوان مجمعه و صندلی را بالای طناب می‌برد. صندلی را داخل مجمعه گذاشته و روی صندلی می‌نشیند.
حرکات پلوان بر روی طناب بسیار زیبا، مهیج و خطرناک است و شاید به دلیل خطرناک بودن حرکات روی طناب و آن هم از فاصله چندی متری ، افراد چندانی مایل نیستند که در این رشته ورزشی بومی محلی ورود کنند زیرا انجام این حرکات نیز بسیار سخت است.
به هر حال لافند بازی یکی از زیباترین و کهن ترین بازی های بومی محلی در گیلان بشمار می رود که مرحوم خودش به همراه فرزندانش نقش بسزایی در آشنایی این رشته در میان مردم داشت و وی در مراسم های مختلف حضور می یافت و این بازی بومی محلی را به همراه فرزندانش به نمایش می گذاشت.
امیدواریم که مسئولان ورزش گیلان به خصوص هیات ورزش های روستایی عشایری و بومی محلی این استان، در ترویج و پویایی این رشته های بومی محلی تلاش وافری داشته تا نسل جدید با این ورزشهای زیبا و کهن بیشتر آشنا شوند.
کد خبر:
17211
